Διαλέξεις για την κλοπή και καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου,

Διαλέξεις για την κλοπή και καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, Ταλλίν 24.11.2006)

Την Παρασκευή 24.11.2006 πραγματοποιήθηκε στο Ταλλίν, πρωτεύουσα της Εσθονίας, εκδήλωση για την Κύπρο με μικρή φωτογραφική έκθεση και διαλέξεις με θέμα την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς στις τουρκοκρατούμενες περιοχές της Κύπρου. Στις διαλέξεις τονίστηκαν οι προσπάθειες που γίνονται για διάσωση και επαναπατρισμό των θησαυρών αυτών τόσο εκ μέρους της Κυπριακής Κυβέρνησης όσο και της Εκκλησίας της Κύπρου. 

Η εκδήλωση, η οποία τέλεσε υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Ελσίνκι, πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Εσθονίας, της οποίας ο προκαθήμενος, ο σεβασμιώτατος μητροπολίτης Ταλλίν και πάσης Εσθονίας Στέφανος, είναι κυπριακής καταγωγής, την Ενωμένη Εκκλησία των Μεθοδιστών της Εσθονίας, το Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ και το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Στην εκδήλωση απηύθυνε χαιρετισμό η πρέσβειρα της Κύπρου στη Φιλλανδία-Εσθονία, κ. Λώρια Μαρκίδου η οποία αναφέρθηκε στην προσωπική της εμπλοκή στις προσπάθειες επαναπατρισμού τεσσάρων σπαραγμάτων από τη ψηφιδωτή παράσταση της αψίδας της Παναγίας Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη, από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής το 1991. Τα ψηφιδωτά αυτά που επαναπατρίστηκαν επιτυχώς μετά από δικαστική μάχη στο δικαστήριο της Ινδιανάπολης εκτίθενται σήμερα στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄.

Το λόγο πήραν οι πάστορες Taavi Hollmann και Mr Olav Pδrnamets, οι οποίοι τόνισαν τους στενούς δεσμούς της Εσθονίας με την Κύπρο και την αναγκαιότητα της ενημέρωσης των Εσθονών για τη κατάσταση στην Κύπρο. Ο Εσθονός πάστορας Mr Olav Pδrnamets, αναφέροντας πως η Εσθονία κατάφερε ως εκ θαύματος να απελευθερωθεί από την πολυετή της υποδούλωση στους ξένους και να ξαναβρεί τη θρησκευτική της ελευθερία τόνισε με σιγουριά πως αποκλείεται η ευλογημένη Κύπρος, πατρίδα του αποστόλου Βαρνάβα, να παραμείνει για πάντα μοιρασμένη.

 Ο κ. Ιωάννης Ηλιάδης, επιμελητής του Βυζαντινού Μουσείου του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ έδωσε διάλεξη με θέμα «Το Βυζαντινό Μουσείο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ και η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου» και αναφέρθηκε στις προσπάθειες επαναπατρισμού των βυζαντινών αρχαιοτήτων (εικόνων, ψηφιδωτών και τοιχογραφιών) που εξήχθησαν παράνομα από τις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, ζητώντας τη συνδρομή των Εσθονών για την ενίσχυση αυτών των προσπαθειών.

Ο δρ Χαράλαμπος Χοτζάκογλου, βυζαντινολόγος στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Υπεύθυνος του Ερευνητικού προγράμματος του Μουσείου της Ιεράς Μονής Κύκκου για την καταγραφή των Θρησκευτικών μνημείων στα κατεχόμενα, με τη διάλεξή του «Περιδιάβαση στις τουρκοκρατούμενες περιοχές της Κύπρου: Η καταστροφή της χριστιανικής πολιτιστικής κληρονομιάς και η βεβήλωση της θρησκευτικής τέχνης», παρουσίασε τα πορίσματα του προγράμματος που διηύθυνε . Η κατάσταση των χριστιανικών μνημείων, ανεξαρτήτως δόγματος, στα κατεχόμενα εδάφη του νησιού φωτογραφικά τεκμηριωμένη συγκίνησε το Εσθονικό κοινό και δημιούργησε αισθήματα αγανάκτισης και οργής για τη συνεχιζόμενη βεβήλωση και καταστροφή των μνημείων.

Οι δύο ομιλητές κατόρθωσαν να μεταδώσουν στο κοινό εικόνα του μεγέθους της καταστροφής της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου με τη βοήθεια οπτικοακουστικού υλικού. Παρουσιάστηκαν περιπτώσεις χριστιανικών θρησκευτικών μνημείων στην κατάσταση που βρίσκονταν πριν από την τουρκική εισβολή του 1974 και στην παρούσα τους κατάσταση, καθώς και τις περιπτώσεις λεηλασίας και λαθρεμπορίου της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου. Με τη σύγκριση αυτή στις κατεχόμενες περιοχές, καθώς επίσης και τη μεγάλη και επιτακτική ανάγκη που υφίσταται για τη διάσωσή και προστασία της, αλλά και την ανακαίνιση και επισκευή των μνημείων.

Το πρόβλημα της καταστροφής των χριστιανικών ναών στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου αντιμετωπίστηκε από τον εσθονικό λαό με ιδιαίτερη ευαισθησία αφού πολλοί από τους ναούς τους είχαν κατασχεθεί και καταστραφεί κατά την περίοδο, στην οποία η Εσθονία αποτελούσε τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης.

Στην εκδήλωση παρέστησαν μέλη της Ορθόδοξης και Ελληνικής και Κυπριακής Πρεσβείας, ακαδημαϊκοί και δημοσιογράφοι, οι οποίοι στη συνέχεια είχαν την ευκαιρία να υποβάλλουν ερωτήσεις στους ομιλητές και να ξεναγηθούν στον εκθεσιακό χώρο από την επιμελήτρια της έκθεσης Δρα. Doris Müller-Toovey.

 Την εκδήλωση έκλεισε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Εσθονίας και πάσης Εσθονίας κ.κ. Στέφανος, ο οποίος κατάγεται από την Κύπρο.


ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Χ. ΧΟΤΖΑΚΟΓΛΟΥ

…Οι αδιάψευστες φωτογραφικές μαρτυρίες που παρουσιάσθηκαν σήμερα, καρπός του ερευνητικού προγράμματος καταγραφής των χριστιανικών ναών στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου που ολοκληρώθηκε από το Μουσείο της Ιεράς Μονής Κύκκου με την έμπρακτη υποστήριξη του επισκόπου Κύκκου, κ. Νικηφόρου, δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολιών, πως στόχος του κατοχικού καθεστώτος υπήρξε ο Χριστιανισμός εν γένει, είτε στη μορφή του ορθοδόξου δόγματος, είτε του καθολικού, είτε στους ναούς των Μαρωνιτών, είτε των Αρμενίων. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψιν πως ακόμη και οι εβραικοί ιεροί χώροι της Κύπρου βεβηλώθηκαν, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως στόχο του τουρκικού στρατού κατοχής αποτελεί κάθε μη ισλαμική θρησκευτική παρουσία στο νησί. Αντιθέτως, η Κυπριακή Δημοκρατία αποδεικνύει έμπρακτα επί δεκαετίες το σεβασμό στη διαφορετικότητα του άλλου με την ανακαίνιση από κυβερνητικά κονδύλια δεκάδων οθωμανικών τεμένων στις ελεύθερες περιοχές, με πρόσφατο το παράδειγμα στο Δάλι.....

Η Λευκωσία βιώνει ακόμη σήμερα το σκληρό παρελθόν του Βερολίνου: αποτελεί μία μοιρασμένη πρωτεύουσα με το τείχος του αίσχους. Η έμπρακτη αντίδραση της Γερμανικής Ομοσπονδίας στον αγώνα της απελευθέρωσης της Κύπρου, μέλους πλέον της Ευρωπαικής Ένωσης, υπαγορεύεται πλέον όχι από τους κανόνες της πολιτικής αλληλεγγύης κρατών μελών, αλλά από την προσήλωση στις αρχές της ελευθερίας, ανεξιθρησκείας και δημοκρατίας….


ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΔΙΑΛΕΞΗΣ ΙΩΑΝΝΗ ΗΛΙΑΔΗ 

«.........Δυστυχώς είμαστε ακόμη μάρτυρες της μεγάλης κωλυσιεργίας εκ μέρους των γερμανικών δικαστικών αρχών για την έκδοση οριστικής απόφασης για την επιστροφή των κυπριακών θησαυρών, οι οποίοι φυλάσσονται στο Μόναχο από το 1997. Παρά την απόφαση του Εισαγγελέα της Βαυαρίας το 2004 για την επιστροφή 150 αντικειμένων τα οποία είναι πλήρως τεκμηριωμένα από την κυπριακή εισαγγελία και τον κ. Αθανάσιο Παπαγεωργίου, πρώην Διευθυντή του τμήματος Αρχαιοτήτων και Υπεύθυνο του Γραφείου Καταγραφής Βυζαντινών Εικόνων και Ιερών Σκευών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής.

Πρέπει να αναφερθεί ότι εκτός από τα πλήρως τεκμηριωμένα έργα υπάρχουν  50 περίπου εικόνες των οποίων είναι αδύνατη η τεκμηρίωση με φωτογραφίες ή αρχειακά στοιχεία. Για τις εικόνες αυτές το Γραφείο Καταγραφής σε συνεργασία και με το Βυζαντινό Μουσείο ετοίμασε στοιχειοθέτηση και τεκμηρίωση της κυπριακής προέλευσης των εικόνων με βάση τεχνοτροπικά στοιχεία.

Η Κυπριακή Πολιτεία και οι Υπεύθυνοι στην Αρχιεπισκοπή και το Βυζαντινό Μουσείο είναι υπόχρεοι να συνεργάζονται στενά και να επαγρυπνούν εξετάζοντας έγκαιρα τις διάφορες πληροφορίες που τους δίδονται και προωθούν χωρίς χρονοτριβή τις δικαστικές μάχες που έπονται.

Όσον αφορά του Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ στο οποίο διαφυλάσσονται τα επαναπατριζόμενα έργα, φροντίζει (α) για τη σωστή συντήρηση και διατήρηση των υπαρχόντων θησαυρών σε συνεργασία με το Εργαστήριο Συντήρησης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, το Τμήμα Αρχαιοτήτων αλλά και με εργαστήρια συντήρησης του εξωτερικού. (β) Την Προβολή τους και συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των νεώτερων γενεών με εκπαιδευτικά προγράμματα που τροχιοδρομούνται σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού καθώς επίσης και με διαλέξεις, ξεναγήσεις, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές για το ευρύτερο κυπριακό κοινό όσο και για τους ξένους επισκέπτες του Μουσείου.

Το Μουσείο συνεργάζεται για την προβολή του θέματος των λεηλατημένων θησαυρών στα αντίστοιχα μουσεία του εξωτερικού μέσω Ημερίδων και Εκθέσεων σε συνεργασία με τόσο με το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κύπρου όσο και με το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών και τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες της Δημοκρατίας και παρέχει πληροφορίες και υλικό σε ενδιαφερόμενους. Κύριος σκοπός του Μουσείου είναι να διαδραματίζει ρόλο άτυπου παρατηρητηρίου με σκοπό τον εντοπισμό λεηλατημένων θησαυρών στο εξωτερικό με σκοπό με σκοπό την καταγγελία τους και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης.....»